آقای احمد کسروی سخت در اشتباهند که به خاطر عناد با تازیها ومخالفت با صوفیگران و خرابات نشینان، که برخی صحیح هم می باشد همه داشتهای فر هنگی و علمی مارا مورد تعرّض قراردهد و غنائم و گنجینه های فر هنگی مان که با ذات ملت ماو همه پارسی زبانان عجین شده است اینگونه بتازد .
سعدی که آثار اورا در اقصی نقاط عالم به چندین زبان زنده دنیا تر جمه کرده اند که خود تر جمان روح بزرگ ایرانیها می باشد .
زندگی همه اش جنگیدن و کشتن و کشته شد نیست ؛همینکه انسان بسازی و اجتماعی راتربیت کنی که بتواند در مقابل با کژیهابیایستد خود از صد تا جنگ سالار هم برتر است ؛ساختن انسان اولی تر از کشتن اوست .
سعدی است که نهی می کند با نادانان همنشینی نگنیم و عمر خود بر باد ننهیم
رقم برخود به نادانی کشیدی +که نادان را به صحبت بر گزیدی
طلب کردم زدانایی یکی پند +مرا فر مود با نادان مپوئید
همه آثار او نصیحت است که با بدان ننشینید که اگر نیز طبیعت ایشان در او اثر نکند به که طریقت ایشان متهم گردد.
سعدی است که بین عالم و عابد ،عالم را بر می گزیند و بحلاوت راه بنماید :
*صاحبدلی به مدرسه آمد زخانقاه +بشکست صحبت اهل طریق را ****
****گفتم میان عالم و عابد چه فر ق بود +تا اختیار کردی از آن این طریق را ****
****گفت ،آن گلیم خویش می برد ز موج +وین جهد می کند که بگیرد غریق را ****
سعدی طلایه دار و پیشاهنگ فر هنگ بشری است که جادوی کلام او برهیچ فرزانه ای پوشیده نیست وسیطره نفوذ نثر موسیقائش غیر قابل انکار است که پس از 800سال (سال وفات 606ه.ق)
افکار و اندیشه هایش زینت بخش کتب و مجالس انس است :
*بسی نامور به زیر زمین دفن کر ده اند +کز هستیش بروی زمین نشان نماند*
****وان پیر لاشه را که سپردند به زیر گل +خاکش چنان بخورد کزو استخوان نماند *
زنده است نام فرخ نوشین روان بخیر +گر چه بسی گذشت که نوشین روان نماند
خیری کن ای فلان وغنیمت شمار عمر +زان پیشتر که بانک بر آید فلان مُرد
پروفسور نیکلسون انگلیسی متر جم و مفسر مثنوی مولانا ویکی از بزرگترین مستشر قین دوران اخیر ،سعدی ر احکیم خندان می خواند وی گوید :
ای گنجینه حکمت انسانی
ای که به صفحات گلستانت
کودکان بدان خواندن می آموزند
وبزرگان به خواندنش دانا می شوند
در هم آمیخته ای
نصیحت را با شادی
و حکایت را با حقیقت
چنانکه از خواندش
خیال افسون می شود ج
و به شیوه بیانش معانی برون می نشیند
چراکه جامه ساده برتن دارد
وبه نرمی دل می رباید (دکتر حسین قمشه ای )
سخن در وصف اوکوتاه که :
نفابی است هرسطر من زین کتیب+فرو هشته بر عارضی دلفریب
معانی است در زیر حرف سیاه +چودر پرده معشوق و در میغ ،ماه
در اوراق سعدی نگنجد ملال +که دارد پس پرده چندین جمال
مرا کاین سخنهاست مجلس فروز +چو آتش در او رو شنایی و سوز
نرنجم زخصمان اگر بر طپند *کزین آتش پارسی در تبند
به هرحال ذکر جمیل سعدی است که در افواه عوام افتاده است و صیت سخنش که در بسیط زمین رفته و قصب الجیب حدیثش که همچون شکر می خورند و رقعه منشاتش که چون کاغذ زر می برند ؛به کمال فضل و بلاغت او حمل باید کرد هر چند عده ای به گزاف سخن بگویند :
****شپره گر وصل آفتاب نخواهد +رو نق بازار آفتاب نکاهد ****
آمل *صلواتی